H εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα τον περασμένο Νοέμβριο προκάλεσε μια ακατανόητη ανακούφιση στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, ωσάν η προεδρία του κ. Τζορτζ Μπους να έπληξε τα εθνικά συμφέροντα της χώρας. Tου Κ. Ιορδανιδη
Είναι αληθές ότι ο κ. Μπους μετά την επανεκλογή του έσπευσε να αναγνωρίσει -κακώς- τη FYROM ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας», αλλά είχαν προηγηθεί ανάλογες αναγνωρίσεις από τη Ρωσία, την Κίνα, και δεκάδες άλλα κράτη, δίχως να έχει τραυματισθεί τόσο δραματικά η ευαισθησία των Ελλήνων.
Διαμετρικά αντίθετη υπήρξε η αντίδραση προς τις ΗΠΑ, που εκείνη την εποχή απομονωμένες από τις κεντροευρωπαϊκές δυνάμεις στον πόλεμο εναντίον του Ιράκ, έσπευδαν να στηρίξουν τους περιστασιακούς συμμάχους τους, όσο ασήμαντοι και εάν ήταν - στην κατηγορία αυτή ενέπιπταν τα Σκόπια. Η ψυχραιμία, όμως, ουδέποτε χαρακτήριζε την ελληνική εξωτερική πολιτική και όσοι εκ των διατελεσάντων υπουργών υποδύονται τους πραγματιστές, είναι μάλλον ανίκανοι έστω και για ευφάνταστες κινήσεις.
Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι ο κ. Μπους, αλλά ο «χαρισματικός» διάδοχός του, ο κ. Ομπάμα, που... καταργώντας συμβάσεις δεκαετιών επέλεξε την Τουρκία ως τον στρατηγικό εταίρο της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή. Ισως διότι η συγκυρία τον υποχρεώνει, ίσως διότι η Ελλάς απλώς ακκίζεται με περιορισμένη αξιοπιστία ότι μπορεί να εκτελέσει αποστολή ευρυτέρου ενδιαφέροντος για τους εταίρους της, στο ΝΑΤΟ ή στην Ενωση.
Αλλά η εξωτερική πολιτική μιας χώρας είναι απόλυτα συνυφασμένη με την εσωτερική ισχύ και το ειδικό της βάρος, στο στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, όπου το έλλειμμα είναι μεγάλο· δεν ασκείται εν κενώ· ούτε η ταξιδιωτική κινητικότης της πολιτικής ηγεσίας των διπλωματικών υπηρεσιών μιας χώρας διασφαλίζει αποτελέσματα.
Πέραν τούτου, η αξιοπιστία μιας χώρας στον τομέα των διεθνών σχέσεων δεν κρίνεται από τις προθέσεις ή τις διαβεβαιώσεις κάποιου υπουργού προς το εθνικό Κοινοβούλιο ή στους συμμάχους ομολόγους του. Η εξωτερική πολιτική είναι μια διαρκής διεκπεραίωση αποστολών εθνικού ή ευρυτέρου συμμαχικού ενδιαφέροντος - πάντα επ’ ανταλλάγματι.
Η προτίμηση του κ. Ομπάμα προς την Τουρκία -και η συνεπαγόμενη αναβάθμιση αυτής της χώρας για τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον- δημιουργεί τη βεβαιότητα πως οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η Αγκυρα μπορεί να διεκπεραιώσει επιτυχώς μια αποστολή στη Μέση Ανατολή, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την Κύπρο ή την Ελλάδα. Δεν θα αργήσει ενδεχομένως η στιγμή που οι ενθουσιασθέντες από την εκλογή του κ. Ομπάμα εκπρόσωποι του ελληνικού πολιτικού συστήματος θα νοσταλγήσουν τον απελθόντα πρόεδρο κ. Μπους.
Η Ελλάς είχε μείνει εκτός του συστήματος του κ. Μπους και επλήρωσε ένα τίμημα μικρό από μιαν άποψη - την αναγνώριση της FYROM με το όνομα Μακεδονία. Σήμερα η Ελλάς ευρίσκεται εκτός του συστήματος και του κ. Ομπάμα, από το οποίο επωφελείται η Τουρκία. Το διακύβευμα με άλλα λόγια έχει σημαντικά αυξηθεί, δίχως να έχει προηγηθεί καμία κρίση, απλώς και μόνον για λόγους αδρανείας σε θέματα ουσίας.
Διαμετρικά αντίθετη υπήρξε η αντίδραση προς τις ΗΠΑ, που εκείνη την εποχή απομονωμένες από τις κεντροευρωπαϊκές δυνάμεις στον πόλεμο εναντίον του Ιράκ, έσπευδαν να στηρίξουν τους περιστασιακούς συμμάχους τους, όσο ασήμαντοι και εάν ήταν - στην κατηγορία αυτή ενέπιπταν τα Σκόπια. Η ψυχραιμία, όμως, ουδέποτε χαρακτήριζε την ελληνική εξωτερική πολιτική και όσοι εκ των διατελεσάντων υπουργών υποδύονται τους πραγματιστές, είναι μάλλον ανίκανοι έστω και για ευφάνταστες κινήσεις.
Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι ο κ. Μπους, αλλά ο «χαρισματικός» διάδοχός του, ο κ. Ομπάμα, που... καταργώντας συμβάσεις δεκαετιών επέλεξε την Τουρκία ως τον στρατηγικό εταίρο της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή. Ισως διότι η συγκυρία τον υποχρεώνει, ίσως διότι η Ελλάς απλώς ακκίζεται με περιορισμένη αξιοπιστία ότι μπορεί να εκτελέσει αποστολή ευρυτέρου ενδιαφέροντος για τους εταίρους της, στο ΝΑΤΟ ή στην Ενωση.
Αλλά η εξωτερική πολιτική μιας χώρας είναι απόλυτα συνυφασμένη με την εσωτερική ισχύ και το ειδικό της βάρος, στο στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, όπου το έλλειμμα είναι μεγάλο· δεν ασκείται εν κενώ· ούτε η ταξιδιωτική κινητικότης της πολιτικής ηγεσίας των διπλωματικών υπηρεσιών μιας χώρας διασφαλίζει αποτελέσματα.
Πέραν τούτου, η αξιοπιστία μιας χώρας στον τομέα των διεθνών σχέσεων δεν κρίνεται από τις προθέσεις ή τις διαβεβαιώσεις κάποιου υπουργού προς το εθνικό Κοινοβούλιο ή στους συμμάχους ομολόγους του. Η εξωτερική πολιτική είναι μια διαρκής διεκπεραίωση αποστολών εθνικού ή ευρυτέρου συμμαχικού ενδιαφέροντος - πάντα επ’ ανταλλάγματι.
Η προτίμηση του κ. Ομπάμα προς την Τουρκία -και η συνεπαγόμενη αναβάθμιση αυτής της χώρας για τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον- δημιουργεί τη βεβαιότητα πως οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η Αγκυρα μπορεί να διεκπεραιώσει επιτυχώς μια αποστολή στη Μέση Ανατολή, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την Κύπρο ή την Ελλάδα. Δεν θα αργήσει ενδεχομένως η στιγμή που οι ενθουσιασθέντες από την εκλογή του κ. Ομπάμα εκπρόσωποι του ελληνικού πολιτικού συστήματος θα νοσταλγήσουν τον απελθόντα πρόεδρο κ. Μπους.
Η Ελλάς είχε μείνει εκτός του συστήματος του κ. Μπους και επλήρωσε ένα τίμημα μικρό από μιαν άποψη - την αναγνώριση της FYROM με το όνομα Μακεδονία. Σήμερα η Ελλάς ευρίσκεται εκτός του συστήματος και του κ. Ομπάμα, από το οποίο επωφελείται η Τουρκία. Το διακύβευμα με άλλα λόγια έχει σημαντικά αυξηθεί, δίχως να έχει προηγηθεί καμία κρίση, απλώς και μόνον για λόγους αδρανείας σε θέματα ουσίας.
