Η ηθική διάσταση της οικονομικής κρίσης.

"πώς πήγαμε από ηγέτες που ήταν προσωπικοί φορείς πίστωσης και αξιοπιστίας, σε ηγέτες που δεν δίστασαν να παραποιήσουν τα επίσημα στατιστικά στοιχεία και να πουν έτσι ψέματα – και μη μου πείτε ότι δεν το ήξεραν. Η σε ηγέτες που το μόνο που έχουν να αντιτείνουν μέσα κι έξω είναι «δεν το κάναμε εμείς, αλλά οι άλλοι» και ας ήταν κι αυτοί στο ίδιο σύστημα τριάντα χρόνια τώρα και σε θέσεις ισχύος.."
Άρθρο του κ.Χ.Ρεβελιώτη*

Τρεις δεκαετίες πριν, ο Κων/νος Καραμανλής (ο πρώτος, όχι ο…Κωστάκης) έβαζε επίσημα την Ελλάδα στην Ενωμένη Ευρώπη.
Αυτό ήταν ένα επίτευγμα που εχθροί και φίλοι συμφωνούσαν ότι σε μεγάλο βαθμό ήταν καθαρά προσωπικό του και πολλοί ιστορικοί σήμερα συμφωνούν με αυτή την άποψη.
Η Ελλάδα, όταν μπήκε στο προσχέδιο της ΕΕ, με νωπή την ιστορία της δικτατορίας, μικρό χρόνο επικράτησης της δημοκρατίας, χαμηλή ανάπτυξη και αδύναμη οικονομία δεν πληρούσε πολλούς από τους...οικονομικοτεχνικούς όρους του Ευρωπαϊκού πειράματος. Χωρίς το προσωπικό κύρος του Καραμανλή και τις προσωπικές του σχέσεις με τους κρίσιμους Ευρωπαίους πρωταγωνιστές της εποχής (Ζισκάρ ντ’ Εσταίν, Κολ, κλπ) που καλλιεργήθηκαν σε μεγάλο βαθμό τον καιρό της αυτό-εξορίας του στο Παρίσι, ίσως η Ελλάδα να ήταν εκτός αρχικού σχεδίου.
Η Ελλάδα λοιπόν τριάντα χρόνια πριν. Κατσιασμένη, πρόσφατα βιασμένη από Κατοχές, Εμφυλίους και Χούντες, πεινασμένη στην πλειονότητά της, και που όμως παράγει ακόμα ηγέτες που την κρίσιμη στιγμή μπορούν να σηκώσουν ένα ολόκληρο λαό στην πλάτη τους, και να τον βάλουν σε τροχιές δεκαετίες μπροστά.
Τι ήταν όμως αυτό το προσωπικό κύρος του Καραμανλή; Σε τι στηριζόταν αυτή η δυναμική, που του επέτρεπε να ζητά και να παίρνει τέτοια ανταλλάγματα, όταν η χώρα δεν πληρούσε τα στοιχειώδη οικονομικά κριτήρια; Πιστεύω ότι η βάση της δύναμης του Καραμανλή, πέρα από τα ηγετικά στοιχεία της προσωπικότητάς του, ήταν η παραίτησή του από την πολιτική ζωή του τόπου όταν αυτή έγινε. Η επιλογή του αυτή του επέτρεψε να μείνει ακέραιος από τα μετέπειτα τεκταινόμενα. Οι επιλογές του όταν επανήλθε όσον αφορά το πολιτειακό και τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, επέτρεψαν να εναρμονιστεί η χώρα και προσωπικά να ταυτιστεί ο ίδιος με το πολιτικό πρότυπο της υπόλοιπης Ευρώπης, η οποία είχε φτάσει ήδη στον κοινοβουλευτισμό.
Για τους σύγχρονούς του Ευρωπαίους ηγέτες ταυτίστηκε έτσι σε προσωπικό επίπεδο με την εικόνα μιας Ελλάδας που ξαναγύρναγε μετά από μεγάλη διαδρομή στις αρχέγονες αρχές της: της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας, του Ατόμου. Πληρούσε έτσι η Ελλάδα στο πρόσωπο του Καραμανλή (αλλά και της τότε κοινωνίας της όπως αυτή εκφραζόταν από την πνευματική και καλλιτεχνική της ομάδα) την πολιτισμική και ιστορική της ταυτότητα και αποκλειστικότητα, σε βαθμό που να επιβάλλει την ένταξή της στην Ενωμένη Ευρώπη από το αρχικό στάδιο. Με άλλα λόγια, χωρίς την Ελλάδα σαν ιδρυτικό μέλος, η Ευρώπη μπορούσε να ενωθεί οικονομικά, αλλά τίποτα παραπάνω. Η περαιτέρω πολιτική και πολιτισμική ένωσή της σε τελική σύνθεση μιας κοινής Ευρωπαϊκής ταυτότητας που να στηρίζεται στις αρχές της Ελευθερίας, του Δικαίου, του Ατόμου δεν μπορούσε να νοηθεί χωρίς την συμμετοχή της Ελλάδας, όταν αυτή ξαναγύρισε στις ρίζες της. (Κανένας δεν μπορεί να ξεπεράσει ή να αγνοήσει τα σύμβολα που φτιάχτηκαν και άντεξαν χιλιάδες χρόνια Ιστορίας. Χωρίς την νομιμοποίησή τους, δεν υπάρχεις. Και για να νομιμοποιηθείς πρέπει να τα ενστερνιστείς και να τα συμπεριλάβεις στο σχήμα σου. Το να τα αφήσεις απέξω είναι σαν να τα αντιπαλεύεσαι).

Αυτά τότε. Τριάντα χρόνια μετά, στη χθεσινή σύνοδο του Ecofin ο Έλληνας Υπουργός Οικονομικών, κατά το προβλεπόμενο καταστατικό, ως το μέλος του οποίου εκδικάζεται η υπόθεση, δεν είχε δικαίωμα λόγου και ψήφου. Το πλεόνασμα προσωπικής πίστωσης και γενικής καλής θέλησης και συμπάθειας προς τη χώρα έχει αντικατασταθεί με αγανάκτηση, θυμό και αδιαφορία. Βασικά θα ήθελαν να μην είμαστε πλέον εκεί και θα μας πέταγαν έξω, αν δεν κινδύνευαν οι ίδιοι.

Από χώρα-σύμβολο σε χώρα-ανάθεμα. Τι μέλλον αξίζει αλήθεια στα σύμβολα που προδίνουν τον εαυτό τους; Για όποιον ξέρει από διεθνής σχέσης, το ψέμα που αποκαλύπτεται ισοδυναμεί με θάνατο (Spin it as much as you want, but you can never lie). Διαβρωθήκαμε τόσο πολύ συνολικά, έπεσε τόσο πολύ ο πήχης, που δεν καταφέρνουμε πια να βγάλουμε ανθρώπους που μας εκπροσωπούν και θα ξέρουν τουλάχιστον να μην κάνουν τα στοιχειώδη λάθη. Πώς πήγαμε από ηγέτες που ήταν προσωπικοί φορείς πίστωσης και αξιοπιστίας, σε ηγέτες που δεν δίστασαν να παραποιήσουν τα επίσημα στατιστικά στοιχεία και να πουν έτσι ψέματα – και μη μου πείτε ότι δεν το ήξεραν. Η σε ηγέτες που το μόνο που έχουν να αντιτείνουν μέσα κι έξω είναι «δεν το κάναμε εμείς, αλλά οι άλλοι» και ας ήταν κι αυτοί στο ίδιο σύστημα τριάντα χρόνια τώρα και σε θέσεις ισχύος. Κι ας νομίζουν τα ελληνικά media ότι πείθουν και ότι η άσκηση ανάκτησης αξιοπιστίας πάει καλά. Το δαρμένο ύφος του Έλληνα Υπουργού Οικονομικών στην τηλεόραση τους τελευταίους μήνες κάθε φορά που είναι με τους Ευρωπαίους συναδέλφους του τα λέει όλα: μια εικόνα είναι πάντα χίλιες λέξεις. Το ίδιο, παρεμπίπτοντος, ισχύει και για την ανάκτηση αξιοπιστίας προς τα μέσα, μόνο που εδώ η αλαζονεία του πολιτικού συστήματος ακόμα βασιλεύει… αλλά πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.

Πώς, λοιπόν, φτάσαμε εδώ;

Η Ιστορία, με την απαράμιλλη τραγική ειρωνεία που τόσες πολλές φορές τη διέπει, έχει ήδη την απάντηση σε τέτοια ερωτήματα, κρυμμένη στα λόγια που ειπώθηκαν από τους πρωταγωνιστές της και που ξεχάστηκαν μετά από τους μεταγενέστερους που ευεργετήθηκαν από αυτούς.

Το παρακάτω χωρίο είναι από το λόγο του Κων/νου Καραμανλή την 1η Ιανουαρίου 2001, χαιρετίζοντας την ένταξη της Ελλάδας στην Ενωμένη Ευρώπη. Η τελευταία φράση του, νομίζω, εμπεριέχει και όλη την απάντηση.
«Greece joins Europe convinced that national independence will be consolidated for all parties concerned within the framework of European solidarity; that democratic liberties will be strengthened; that economic expansion will accelerate and that, with the co-operation of all, social and economic progress will become a common asset. (...) A united Europe will preserve and advance European culture. (…) Provided that we won't put forward as primary target of the European Union material prosperity. (...)»




*Ο Χρήστος Ρεβελιώτης είναι ανώτατο διοικητικό στέλεχος με μακροχρόνια εμπειρία στο εξωτερικό, έχοντας ζήσει 15 χρόνια στην Αγγλία. Εργάστηκε στην ΒP σαν διοικητικό στέλεχος σε διάφορες θέσεις, απ' όπου και αποχώρησε ως Διευθυντής Ευρώπης για τα Εμπορικά Λιπαντικά. Ακολούθως εργάστηκε ως Senior Associate στην Εταιρία Συμβούλων Booz Allen Hamilton (σήμερα Booz & Co), όπου και διεύθυνε μια σειρά projects στο χώρο της Ενέργειας. Σήμερα είναι Διευθύνων Σύμβουλος σε εταιρία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

















reporter