Χαμηλοί φόροι, έμφαση στην καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες, σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον, δημοσιονομική πειθαρχία... Αυτή ήταν η εικόνα της Ιρλανδίας μέχρι πρόσφατα, δύο μόλις χρόνια πριν καταρρεύσει και ζητήσει τη συνδρομή των Ευρωπαίων εταίρων της και του ΔΝΤ, ώστε να αποφύγει τη χρεοκοπία..
Η χώρα χαρακτηρίστηκε “Κέλτικος Τίγρης”, καθώς ενώ το 1990 είχε ένα από τα χαμηλότερα κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ευρώπη, το 2005 έφτασε να έχει το...2005 έφτασε να έχει το δεύτερο υψηλότερο. Επιπλέον, όταν τα πρώτα σύννεφα άρχισαν να μαζεύονται στον ορίζοντα, το 2008, οι Ιρλανδοί έσπευσαν να υιοθετήσουν ένα πρωτοφανές πρόγραμμα διετούς λιτότητας και ανακηρύχθηκαν επισήμως ως οι “οι πιο καλοί οι μαθητές” της σταθερότητας, ενώ παρουσιάστηκαν και ως παράδειγμα προς μίμηση για την Ελλάδα. Αφού λοιπόν όλα ήταν ανθηρά, και αγγελικά πλασμένα, γιατί η χώρα βάρεσε κανόνι;
Παρά το γεγονός ότι η Ιρλανδία βρίσκεται ακριβώς στην ίδια θέση που βρίσκεται σήμερα και η Ελλάδα (δηλαδή υπό τη διεθνή κηδεμονία της Τρόικα), οι ρίζες του προβλήματος της είναι τελείως διαφορετικές και εντοπίζονται στο τραπεζικό της σύστημα. Η είσοδος στην ΟΝΕ και τα χαμηλότοκα δάνεια δεν συμπαρέσυραν το κράτος στην υιοθέτηση του μοντέλου της “ανάπτυξης με δανεικά”. Τουναντίον, το δημόσιο τηρούσε συνήθως ευλαβικά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και το δημόσιο χρέος δεν ξεπερνούσε το 25% του ΑΕΠ προ κρίσης. Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι οι μισθοί αυξάνονταν με μεγάλους ρυθμούς, όπως συνέβη και στη χώρα μας, με αποτέλεσμα η Ιρλανδία να χάνει συνεχώς σε ανταγωνιστικότητα. Ήταν όμως κάτι αναμενόμενο με δεδομένη την αλματώδη ανάπτυξη της οικονομίας και τις μεγάλες επενδύσεις ξένων εταιρειών που μετέτρεψαν την Ιρλανδία σε “Silicon Valley” της Ευρώπης. Οπωσδήποτε, η απώλεια ανταγωνιστικότητας από μόνη της δεν θα οδηγούσε στην καταστροφή αν δεν επεδείκνυαν σκανδαλώδη και εγκληματική ανευθυνότητα οι ιδιωτικές τράπεζες, οι οποίες όχι μόνο εκτέθηκαν σε αμερικανικά επισφαλή προϊόντα, αλλά δανείστηκαν αφειδώς προκειμένου να χρηματοδοτήσουν την αγορά ακινήτων, προκαλώντας μία άνευ προηγουμένου φούσκα.
Τα τελευταία δύο χρόνια, οι τιμές των ακινήτων στη χώρα υπέστησαν καθίζηση της τάξης του 60% (!!), η φούσκα έσκασε και ο βασιλιάς αποδείχθηκε γυμνός. Προκειμένου να μην καταρρεύσει το τραπεζικό σύστημα, κρατικοποιήθηκε μερικώς και το δημόσιο ανέλαβε υποχρεώσεις που τετραπλασίασαν το χρέος του μέσα σε μία μόλις τριετία (από 25% του ΑΕΠ πρόπερσι σε σχεδόν 100% φέτος). Οι αριθμοί είναι εφιαλτικοί: το 2007, το έλλειμμα του προϋπολογισμού ήταν 0% του ΑΕΠ, το 2008 ήταν 7,7%, το 2009, 14,4% και το 2010 θα φτάσει το 32%, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της Eurostat. Το μόνο ερώτημα είναι πια αν έχει πάτο το βαρέλι και μέχρι που φθάνουν οι επισφάλειες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Σε αυτό το πάρτι των τραπεζών, αναμφισβήτητα συμμετείχαν και οι πολίτες. Ασφαλώς όμως, κανείς δεν θα περίμενε ότι θα διέθεταν γνώσεις ανώτερων οικονομικών. Πέραν λοιπόν της δικής τους ευθύνης για αυτοπροστασία, ευθύνη είχε και το κράτος, το οποίο θα όφειλε να ασκήσει με μεγαλύτερη νηφαλιότητα και αυστηρότητα τον εποπτικό του ρόλο. Εξ ου και η σημερινή οργή και αγανάκτηση της Ιρλανδικής κοινής γνώμης, η οποία δεν αποκλείεται να οδηγήσει στην πτώση της κυβέρνησης. Τέλος, ευθύνες έχουν φυσικά και οι Ευρωπαίοι. Εξάλλου, οι Γερμανικές και οι Βρετανικές τράπεζες είναι εκτεθειμένες σε σχεδόν 290 δισεκατομμύρια ευρώ Ιρλανδικών χρεογράφων, λόγω της διαρκούς επέκτασης του δανεισμού τους σε Ιρλανδικές τράπεζες. Έτσι βέβαια εξηγείται και η σπουδή της Γερμανίας να διασώσει το Δουβλίνο, αλλά και η προθυμία της Σουηδίας και της Βρετανίας να συμβάλλουν στον μηχανισμό στήριξης προς την Ιρλανδία παρότι δεν είναι μέλη της Ευρωζώνης.
Να σημειωθεί ότι αν η Ελλάδα και η Ιρλανδία πτωχεύσουν ταυτόχρονα ή με μικρή διαφορά στη χρονική συγκυρία, τότε είναι βέβαιο ότι θα δοκιμαστούν και τα όρια ρευστότητας της αγοράς των CDS (που θα πρέπει να πληρωθούν), αλλά και η σταθερότητα του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος συνολικά. Εν ολίγοις, ο κίνδυνος ήταν και παραμένει συστημικός...
Περισσότερες πληροφορίες:
**Διαβάστε εδώ τα στοιχεία της Eurostat για το χρέος και το έλλειμμα της Ιρλανδίας και των υπόλοιπων κρατών-μελών της Ε.Ε
**Διαβάστε εδώ τις εκτιμήσεις της Wall Street Journal για το συνολικό κόστος του πακέτου στήριξης σε Ελλάδα και Ιρλανδία
**Διαβάστε εδώ τις ερωτήσεις και απαντήσεις του BBC για τις ρίζες της κρίσης στην Ιρλανδία
**Διαβάστε εδώ το οδοιπορικό των New York Times στο χαμένο παράδεισο της φούσκας ακινήτων στην Ιρλανδία
N.Mαλεβίτης
