Ενα πράγμα που μπορεί να προκαλέσει η προσεκτική παρακολούθηση της καθημερινότητας στον ιδιωτικό μικρόκοσμο του καθενός, εκτός από απόγνωση, φρίκη και κατάθλιψη (για εμάς τους Ελληνες), είναι και η άμβλυνση της προοπτικής.
Χάνουμε λιγάκι τη γενική εικόνα, τη μακροσκοπική, του πώς είναι η κατάσταση γενικότερα στον πλανήτη Γη το 2014.
Γιατί μπορεί στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’10 τα πράγματα να πηγαίνουν κατά διαόλου, αλλά σε επίπεδο ανθρώπινου είδους τα πράγματα είναι πολύ...διαφορετικά.
Τις προάλλες, ο Μπιλ και η Μελίντα Γκέιτς ανέβασαν στο Ιντερνετ το ετήσιο «γράμμα» τους, μια έκθεση για τα πράγματα που αφορούν τη δραστηριότητα του ιδρύματός τους, του μεγαλύτερου ιδιωτικού φιλανθρωπικού οργανισμού στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το μήνυμά τους είναι το εξής: Ο κόσμος σήμερα είναι στην καλύτερη κατάσταση που έχει υπάρξει ποτέ.
Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από νούμερα και στατιστικά, είναι ξεκάθαρα τεκμηριωμένο από πολλαπλές αναλύσεις και έρευνες. Για παράδειγμα: Το ποσοστό των Homo sapiens που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας έχει πέσει στο μισό από το 1990. Το προσδόκιμο ζωής στην υποσαχάρια Αφρική έχει φτάσει σήμερα τα 57 χρόνια από 41 που ήταν το 1960, παρά την επιδημία του έιτζ. Ενα παιδί που γεννιόταν στη Γη το 1960 είχε 18% πιθανότητες να πεθάνει προτού φτάσει το πέμπτο έτος της ζωής του. Το ποσοστό σήμερα έχει μειωθεί στο 5%. Παράλληλα, σύμφωνα με την έρευνα του ψυχολόγου Στίβεν Πίνκερ, η ανθρωπότητα σήμερα υποφέρει λιγότερο από τους πολέμους και τη βία από ποτέ.
Υπάρχουν βέβαια και πρόσκαιρες εξαιρέσεις, όπως η μικρή ύφεση που περνάει η δημοκρατία στον κόσμο, μετά την έκρηξη του «τρίτου κύματος», αλλά από τις περισσότερες απόψεις τα στοιχεία δείχνουν ότι σήμερα ο κόσμος είναι καλύτερο, ασφαλέστερο και πλουσιότερο μέρος για τους κατοίκους του από ό,τι υπήρξε ποτέ. Και οι αλλαγές αυτές δεν γίνονται πια σε βάθος αιώνων – είναι ραγδαίες και οφθαλμοφανείς μέσα σε λίγες δεκαετίες.
Μου αρέσει πάρα πολύ να τα διαβάζω αυτά, λειτουργούν αποτελεσματικά ως αντίδοτο στη μιζέρια της καθημερινότητας, παρόλο που η μιζέρια της καθημερινότητας είναι υπερβολικά έντονη και, ε, καθημερινή. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι, κυρίως, δύο: Τι σημασία έχουν όλα αυτά για εμάς σήμερα, και τι σημαίνουν για το μέλλον, το δικό μας και του κόσμου.
Η δεύτερη ερώτηση είναι πιο συναρπαστική.
Ο Μπιλ Γκέιτς προβλέπει στο γράμμα του ότι το 2035 δεν θα υπάρχουν φτωχές χώρες στη Γη. Ούτε μία. Το 2035, επίσης, υπολογίζεται ότι η παιδική θνησιμότητα σε όλες τις χώρες του κόσμου θα είναι το λιγότερο στα επίπεδα που ήταν στις ΗΠΑ το 1980. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας θα λυτρώσει από τη φτώχεια τους πάντες, ενώ η τεχνολογική ανάπτυξη θα συνεχίσει να κάνει τις ζωές των ανθρώπων πιο άνετες, να εξολοθρεύει ασθένειες και να διευρύνει το προσδόκιμο ζωής παντού.
Το θέμα είναι, πού χωράει η πτωχευμένη Ελλάδα σε όλα αυτά.
Εμείς μπορεί να είμαστε ένα υπόδειγμα αποτυχίας για τον δυτικό κόσμο, αλλά εξακολουθούμε να ζούμε σε μια από τις πλουσιότερες χώρες στη Γη. Μπορεί να έχουμε εδώ και έξι χρόνια ύφεση, μπορεί να έχει συρρικνωθεί η οικονομία κατά το ένα τέταρτο, αλλά δεν περνάμε «ανθρωπιστική κρίση». Το Νότιο Σουδάν περνάει ανθρωπιστική κρίση. Η Συρία που έχει εμφύλιο περνάει ανθρωπιστική κρίση. Η Βόρεια Κορέα περνάει ανθρωπιστική κρίση. Σε παγκόσμιο επίπεδο εξακολουθούμε να ανήκουμε στον «πρώτο» κόσμο, και σε σχέση με την Ελλάδα του 1980 είμαστε από όλες τις απόψεις σε καλύτερη κατάσταση.
Το κοντινό μέλλον, ωστόσο, ενδέχεται να είναι χειρότερο. Το να σκεφτόμαστε ότι κάθε χρόνο θα πεθαίνουν λιγότερα παιδιά στην Αφρική είναι μόνο μικρό βάλσαμο για το ότι η χώρα στην οποία ζούμε θα γίνεται φτωχότερη. Το ότι η μίζερη πραγματικότητα η γεμάτη Λιάπηδες, Ξηρούς, Τσουκαλάδες και Φαρμακονήσια μάς υπογραμμίζει ότι τίποτα δεν αλλάζει, τίποτε δεν διορθώνεται, κανένας δεν έχει τον έλεγχο ή ένα σχέδιο ώστε και η δική μας χώρα να ακολουθήσει το παράδειγμα της ανθρωπότητας και να πάψει στο κοντινό, προβλέψιμο μέλλον να είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, πονάει κάπως.
Ο φιλόσοφος Γκότφριντ Λάιμπνιτς, τα παλιά τα χρόνια που η ύπαρξη του Θεού και η ταυτόχρονη ύπαρξη ενός ατελούς κόσμου γεμάτου δυστυχία ήταν μια προβληματική αντίφαση, είχε διατυπώσει την ιδέα ότι ζούμε στον «καλύτερο κόσμο που μπορεί να υπάρξει». Αφού ο Θεός τον έχει φτιάξει, δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερος. Είναι μια πολύ ωραία ιδέα.
Τελικά, Θεός μπορεί να μην υπάρχει, αλλά σήμερα βλέπουμε με νούμερα και στοιχεία ότι ο κόσμος που φτιάχνουμε όλοι μαζί γίνεται, πράγματι, όλο και καλύτερος.
Μέσα σε αυτόν, πρέπει κι εμείς εδώ κάπως να βρούμε τη θέση μας...
Του κ.Θ.Γεωργακόπουλου.
