- Από το 2010 και μετά η φιλολογία περί «διαρροής εγκεφάλων» έπαψε να είναι ένα τόσο θεωρητικό θέμα.
Φρέσκοι πτυχιούχοι επέστρεφαν από τα ωραία πανεπιστήμια του εξωτερικού και συνειδητοποιούσαν πολύ γρήγορα ότι η Ελλάδα, ο τόπος που είχαν αφήσει πίσω πριν από πέντε ή δέκα χρόνια, ο... τόπος των γονιών τους, η αυτονόητη «πατρίδα» των παιδικών τους χρόνων, το συναισθηματικό σημείο αναφοράς της δικής τους μικρής ζωής, ήταν μια δραματικά διαφορετική χώρα.
Ολοι, ή σχεδόν όλοι, αρχίζαμε να έχουμε στο περιβάλλον μας περιπτώσεις νέων ανθρώπων που ήταν υποχρεωμένοι να αναμετρηθούν με τη νέα πραγματικότητα. Η ανεργία έπαψε ξαφνικά να είναι ένα μακρινό «μυθολογικό» στοιχείο που αφορούσε πάντα κάποιον άλλον, η πιθανότητα να εργαστούν για δουλειές που δεν είχαν καμία σχέση με τις ακριβοπληρωμένες σπουδές τους άρχισε να κερδίζει ανησυχητικά έδαφος. Κάπως έτσι προέκυψε το πρώτο σοβαρό κύμα αποστολής μαζικών βιογραφικών σε εταιρείες του εξωτερικού, κάπως έτσι δημιουργήθηκαν «από το πουθενά» οι πρώτες υπολογίσιμες παροικίες Ελλήνων εργαζομένων στα αραβικά Εμιράτα. Χιλιάδες ζωές άλλαξαν ρότα μέσα σε λίγους μήνες, οικογένειες ξεσπιτώθηκαν, καταθέσεις συρρικνώθηκαν ή εξαϋλώθηκαν για να στηρίξουν τη «νέα αρχή». Αυτή είναι η ιστορία πολλών Ελλήνων, αλλά δεν ήμασταν οι μόνοι στον κόσμο, αν αυτό προσφέρει μια μικρή παρηγοριά. Και σε άλλες χώρες παρατηρήθηκαν ανάλογοι ρυθμοί «εξαγωγής» νέου ανθρώπινου δυναμικού, επειδή ακριβώς η εθνική οικονομία αδυνατούσε να απορροφήσει την προσφορά. Υπάρχει το ακραίο παράδειγμα της Λετονίας, όπου καταγράφηκε διαρροή της τάξης του 1% του πληθυσμού σε ετήσια βάση, όταν η χώρα αγωνιζόταν να αποφύγει μια καταστροφική χρεοκοπία. Τώρα η κυβέρνηση της Ρίγας προωθεί μέτρα για τον επαναπατρισμό των χιλιάδων ανθρώπων που εγκατέλειψαν τη χώρα εκείνη την εποχή (2008-2011).
Πέντε χρόνια μετά το πρώτο ελληνικό μνημόνιο, η ατμόσφαιρα στη δική μας χώρα μοιάζει διαφορετική.
Οχι φυσικά γιατί άνοιξαν δουλειές (οι δυσοίωνες προβλέψεις κάνουν λόγο για άνοιγμα της ψαλίδας κοντά στο εφιαλτικό 30%) αλλά γιατί φαίνεται πως στην Ελλάδα διαμορφώνεται εσχάτως ένα τοπίο νοσηρής ακινησίας και έλλειψης προοπτικής. Μπορεί να γλιτώσαμε την απόλυτη καταστροφή, αλλά με βασικό προπαγανδιστικό όπλο το δημοφιλές ευφυολόγημα της «σκληρής διαπραγμάτευσης» η κυβέρνηση θα συνεχίζει να παίζει με τους δανειστές κρυφτό σαν τη γάτα με το ποντίκι. Δεν χρειάζεται να είσαι οικονομολόγος για να φανταστείς τι είδους οικονομική ανάκαμψη μας περιμένει στο τέλος του τούνελ. Αν προσθέσετε και τις γνωστές, ιδεολογικού χαρακτήρα, αντιαναπτυξιακές εμμονές της συγκυβέρνησης, έχετε ολόκληρη την εικόνα. Ή σχεδόν. Γιατί οι κατά καιρούς μιλιταριστικές, εθνολαϊκιστικές παράτες του Πάνου Καμμένου, σε αγαστή συνεργασία με τον πρωθυπουργό, συμπληρώνουν το παζλ της περιθωριοποιημένης, καθυστερημένης εξαίρεσης στην άκρη της Μεσογείου. Σε αυτό το περιβάλλον πολλοί Ελληνες επιλέγουν να φύγουν, όχι γιατί δεν έχουν δουλειά, αλλά γιατί αρνούνται να ζήσουν σε μια τέτοια χώρα.
Toυ κ.Δ.Ρηγόπουλου
