- Η έξοδος από την Ε.Ε. δεν είναι μονόδρομος μετά το δημοψήφισμα της Πέμπτης.
- Το παράδειγμα των Δανών και των Ιρλανδών.
- Ο ρόλος του Μπόρις Τζόνσον και η δυνατότητα για παραχωρήσεις στο μεταναστευτικό.
- Μεγάλα τα οφέλη και για τις δύο πλευρές από ένα συμβιβασμό.
Άρθρο του Gideon Rachman
στους Financial Times:
"Όλα τα καλά δράματα βασίζονται στην άρση της δυσπιστίας. Έτσι έγινε και με το Brexit. Έπεσα για ύπνο στις 4 το βράδυ απογοητευμένος που η Βρετανία είχε ψηφίσει υπέρ της.. εξόδου από την Ε.Ε.
Την επόμενη ημέρα η θλίψη μου είχε γίνει μεγαλύτερη. Αλλά τότε, συνειδητοποίησα ότι είμαι θεατής στο ίδιο έργο και ξέρω πως θα τελειώσει. Και δεν τελειώνει με την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρώπη.
Το αποτέλεσμα σοκ του δημοψηφίσματος δεν είναι πρωτόγνωρο για όσους παρακολουθούν εδώ και καιρό τα τεκταινόμενα στην Ε.Ε.
Το 1992 οι Δανοί ψήφισαν κατά της υιοθέτησης της συνθήκης του Μάαστριχτ. Οι Ιρλανδοί απέρριψαν σε δημοψηφίσματα την συνθήκη της Νίκαιας το 2001 και την συνθήκη της Λισαβόνας το 2008.
Τι συνέβη και στις δύο περιπτώσεις; Η Ε.Ε. συνέχει να προχωράει προς τα μπροστά. Οι Δανοί και οι Ιρλανδοί κέρδισαν κάποιες παραχωρήσεις από τους Ευρωπαίους εταίρους τους. Διεξήγαγαν και δεύτερο δημοψήφισμα. Και την δεύτερη φορά ψήφισαν υπέρ της συνθήκης. Οπότε, γιατί γνωρίζοντας την ιστορία, να πιστέψει κανείς ότι η απόφαση του βρετανικού δημοψηφίσματος είναι οριστική;
Είναι αλήθεια πως η περίπτωση της Βρετανίας έχει ορισμένα νέα στοιχειά. Το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε για μια συνολική αποχώρηση από την Ε.Ε.
Είναι επίσης μεγαλύτερη οικονομία από την Ιρλανδία και τη Δανία, κάτι που αλλάζει την ψυχολογία της σχέσης. Και είναι σίγουρα αλήθεια ότι οι βασικοί πρωταγωνιστές στο δράμα φαίνεται να πιστεύουν πως έχει συμβεί πραγματικά. Ο Ντέιβιντ Κάμερον, ο Βρετανός πρωθυπουργός, ανακοίνωσε την παραίτηση του μετά την ψήφο και αμέσως μετά ακολούθησε ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, Τζόναθαν Χιλ.
Ωστόσο υπάρχουν ήδη σημάδια ότι η Βρετανία μπορεί να οδεύει προς ένα δεύτερο δημοψήφισμα παρά προς την έξοδο. Ο Μπόρις Τζόνσον, ο ηγέτης της καμπάνιας του «Leave» και πιθανός μελλοντικός πρωθυπουργός της Βρετανίας, αποκάλυψε τι πραγματικά σκεφτόταν τον Φεβρουάριο, όταν είπε: «Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να επιτύχουμε την αλλαγή που θέλουμε – και αυτός είναι να ψηφίσουμε για να αποχωρήσουμε. Γιατί η ιστορία της Ε.Ε. δείχνει πως ακούνε πραγματικά έναν λαό μόνο όταν λέει “Όχι”».
Σαν πρώην δημοσιογράφος που ήταν απεσταλμένος στις Βρυξέλλες τον καιρό του δημοψηφίσματος στην Δανία για το Μάαστριχτ, ο κ. Τζόνσον γνωρίζει πολύ καλά την ιστορία με τα διπλά δημοψηφίσματα. Είναι επίσης αρκετά γνωστό πως δεν ήταν ποτέ κάποιος φανατικός υπέρμαχος της εξόδου και ότι ήταν αναποφάσιστος μέχρι την τελευταία στιγμή για το ποια πλευρά θα στηρίξει.
Είναι σχεδόν βέβαιο πως ο βασικός του στόχος ήταν να γίνει πρωθυπουργός. Η καμπάνια για την έξοδο από την Ε.Ε. ήταν απλώς το μέσο για αυτόν τον στόχο. Μόλις ο κ. Τζόνσον εγκατασταθεί στο νούμερο 10 της Downing Street, τότε μπορεί να αλλάξει την θέση του για την Ε.Ε.
Αλλά θα είναι πρόθυμοι να κάνουν πίσω οι ευρωπαίοι εταίροι μας; Το πιθανότερο είναι πως ναι. Μπορεί να το διακρίνει κανείς ήδη στις προτάσεις του γερμανικού υπουργείο Οικονομικών του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για την διαπραγμάτευση μιας συμφωνίας με την Βρετανία που θα την αναγνωρίζει ως συνδεδεμένο μέλος. Στην πραγματικότητα το Ηνωμένο Βασίλειο απολαμβάνει ήδη την συμμετοχή του ως συνδεδεμένο μέλος από την στιγμή που δεν είναι μέλος της ευρωζώνης ή της ζώνης Σένγκεν. Η διαπραγμάτευση ορισμένων νέων τρόπων με τους οποίους η χώρα μπορεί να απομακρυνθεί από τον πυρήνα του μπλοκ, διατηρώντας παράλληλα την πρόσβαση στην ενιαία αγορά, θα είναι απλώς η επεξεργασία του υφιστάμενου μοντέλου.
Και τι είδους παραχωρήσεις θα δοθούν; Αυτό είναι εύκολο. Αυτό που θα χρειαζόταν ο κ. Τζόνσον για να κερδίσει ένα δεύτερο δημοψήφισμα θα ήταν μια έκτακτη αναστολή της ελεύθερης μετακίνησης των ανθρώπων, που θα επέτρεπε στο Ηνωμένο Βασίλειο να περιορίζει των αριθμό των πολιτών της Ε.Ε. από άλλα κράτη που μετακινούνται στην Βρετανία αν ξεπερνάει ένα συγκεκριμένο επίπεδο.
Εκ των υστέρων, ήταν μεγάλο λάθος από την πλευρά της Ε.Ε. που δεν έδωσε στον Κάμερον αυτήν την συγκεκριμένη παραχώρηση στην επαναδιαπραγμάτευση των όρων για την συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου νωρίτερα αυτή την χρονιά. Ήταν η αδυναμία του πρωθυπουργού να υποσχεθεί ότι η Βρετανία θα θέσει ένα ανώτατο όριο στην μετανάστευση που πιθανότητα του κόστισε την ήττα.
Ακόμα και έτσι, με το 48% των ψηφοφόρων να έχουν ταχθεί υπέρ της παραμονής, το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικά οριακό. Αν το στρατόπεδο του «Remain» μπορούσε να δώσει την μάχη σε ένα δεύτερο δημοψήφισμα με μια αξιοπρεπή απάντηση στο ερώτημα της μετανάστευσης θα ήταν σε θέση να κερδίσει σχετικά εύκολα.
Αλλά γιατί η Ευρώπη να κάνει μια τέτοια παραχώρηση για την ελεύθερη μετακίνηση στη Βρετανία; Γιατί παρά τον εκνευρισμό που επικρατεί τώρα, οι Βρετανοί είναι πολύτιμα μέλη της Ε.Ε.
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μεγάλος συνεισφορέας στον προϋπολογισμό και είναι μια σημαντική στρατιωτική και διπλωματική δύναμη.
Όσο επώδυνο θα είναι για το Ηνωμένο Βασίλειο να χάσει την πρόσβαση στην ενιαία αγορά της Ε.Ε., τόσο επώδυνο θα είναι και για την Ε.Ε. να χάσει πρόσβαση στην βρετανική αγορά εργασίας. Περισσότεροι από 3 εκατομμύρια πολίτες της Ε.Ε. ζουν στην Βρετανία, με 800.000 μόνο από την Πολωνία.
Μια συμφωνία σε μια έκτακτη αναστολή της ελεύθερης μετακίνησης των ανθρώπων μπορεί να σημαίνει περιορισμένα όρια στην μελλοντική μετανάστευση. Αλλά αυτό θα ήταν σίγουρα καλύτερο από τους πολύ πιο σκληρούς περιορισμούς που θα ακολουθούσαν μια πλήρη αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε.
Φυσικά, θα υπήρχαν εστίες θυμού και στις δύο πλευρές του Καναλιού αν έκλεινε μια τέτοια συμφωνία. Οι φανατικοί υπέρμαχοι του Brexit στην Βρετανία θα διαμαρτύρονταν για προδοσία, ενώ οι φανατικοί φεντεραλιστές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – που θέλουν να τιμωρήσουν το Ηνωμένο Βασίλειο και να πιέσουν για μια «πολιτική ένωση» στην Ευρώπη – θα αντιστέκονταν σε οποιαδήποτε νέα προσφορά.
Αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να αφήσουμε τους φανατικούς να μας υποδείξουν πως θα τελειώσει αυτό το έργο. Υπάρχει ένα μετριοπαθές κέντρο τόσο στην Βρετανία όσο και στην Ευρώπη που μπορεί να βρει μια συμφωνία που θα κρατήσει το Ηνωμένο Βασίλειο εντός της Ε.Ε.
Όπως όλα τα καλά δράματα, το έργο του Brexit είναι ανησυχητικό, σοκαριστικό και δραματικό. Αλλά το τέλος του δεν έχει γραφεί ακόμα.
