Ακολουθούν μερικά αφυπνιστικά νούμερα.
Άρθρο-email από το blog alkimos archive
Σε ποσοστό 25%-30%, κατά το αισιόδοξο σενάριο, ή κατ' άλλους σε ποσοστό 35%, σύμφωνα με το 
απαισιόδοξο, φθάνει η παραοικονομία στην Ελλάδα. Προφανώς πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό παραοικονομίας σε χώρα-μέλος της ΕΕ, γεγονός που σημαίνει ότι και η φοροδιαφυγή βρίσκεται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα.
απαισιόδοξο, φθάνει η παραοικονομία στην Ελλάδα. Προφανώς πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό παραοικονομίας σε χώρα-μέλος της ΕΕ, γεγονός που σημαίνει ότι και η φοροδιαφυγή βρίσκεται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα. Εξάλλου οι παραοικονομούντες υπερβαίνουν σε ορισμένες περιπτώσεις το 50% του συνόλου των δραστηριοποιουμένων σε έναν κλάδο. Για παράδειγμα, η τελευταία έρευνα του ΙΟΒΕ αναβιβάζει τους παραοικονομούντες στην αλιεία σε ποσοστό 76,9%, στα εστιατόρια και στα ξενοδοχεία σε ποσοστό 71,2%, στον κλάδο παροχής υπηρεσιών «οικιακών βοηθών» σε ποσοστό 69% και στις κατασκευές σε ποσοστό 67,9%. Σημειώνεται πάντως ότι στον κλάδο των κατασκευών έχουν περιοριστεί οι παραοικονομούντες (με εξαίρεση τις επισκευές κατοικιών) παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν εισέλθει στην...αγορά εργασίας και πολλοί αλλοδαποί, νόμιμοι ή παράνομοι. Αντίθετα, υπάρχουν «αποχρώσες ενδείξεις» ότι η παραοικονομία έχει αυξηθεί στο λιανικό εμπόριο και κυρίως στον κλάδο ένδυσης και υπόδησης.
Το κύριο τέχνασμα που χρησιμοποιείται είναι η παραγωγή ενδυμάτων και υποδημάτων σε μικρές, «κρυφές» βιοτεχνίες και οικοτεχνίες (σαν αυτές που καταγράφηκαν ύστερα από σεισμούς στην Ελλάδα) χωρίς παραστατικά και η διοχέτευσή τους στα καταστήματα λιανικών πωλήσεων.
Δύσκολος ο έλεγχος
Θα πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι, παρά τα όσα λέγονται κατά καιρούς, οι κυβερνήσεις δεν είναι και πολύ πρόθυμες να πατάξουν την παραοικονομία, όχι μόνο για ψηφοθηρικούς λόγους, ούτε γιατί είναι πολύ δύσκολο να την ελέγξουν, αλλά διότι η παραοικονομία συμβάλλει στη συμπλήρωση του εισοδήματος των εργαζομένων, ορισμένοι από τους οποίους διαφορετικά θα βρίσκονταν στα όρια της φτώχειας. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι στο υπουργείο Οικονομίας έχουν ωριμάσει πλέον οι σκέψεις ότι στη δημιουργία της παραοικονομίας συμβάλλει και το άδικο φορολογικό σύστημα, αφού χρησιμοποιείται ο ίδιος φορολογικός συντελεστής για κάποιον με εισόδημα 23.000 ευρώ και για κάποιον άλλον με 35.000 ή 50.000 ευρώ κτλ.
Η παραοικονομία εκτείνεται σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες (παράνομες και μη) και κυρίως εντοπίζεται στην παράνομη διακίνηση προϊόντων και στην παροχή υπηρεσιών, αλλά διαφοροποιείται σε έντονο βαθμό από περιφέρεια σε περιφέρεια της χώρας. Για παράδειγμα, στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα οι παραοικονομούντες καταμετρήθηκαν πριν από λίγα χρόνια σε ποσοστό 75%(!) και ακολουθούν η Ανατολική Στερεά με 72%, η Αττική με 38,8% και η Κεντρική Μακεδονία με 15,9%. Τα εξαιρετικά υψηλά ποσοστά των παραοικονομούντων σε ορισμένες περιφέρειες της χώρας αποδεικνύουν ότι η παραοικονομία, από παράνομη πράξη, έχει καταντήσει «θεσμός», γεγονός που σημαίνει ότι πολύ δύσκολα μπορεί να αλλάξει αυτή η νοοτροπία συναλλαγής και να εκριζωθεί το φαινόμενο.
Ένας μεγάλος όγκος της παραοικονομίας παράγεται από τους απασχολουμένους τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα οι οποίοι ασκούν παράλληλα την ίδια δραστηριότητα ή και άλλες δραστηριότητες εκτός του κυρίου επαγγέλματος. Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι γνωστά σε όλους μας: π.χ., καθηγητές και δάσκαλοι παραδίδουν ιδιαίτερα μαθήματα κατ' οίκον, οικονομικοί υπάλληλοι συμπληρώνουν φορολογικές δηλώσεις και παρέχουν φοροτεχνικές συμβουλές σε ιδιώτες και εταιρείες, μηχανικοί παρέχουν έργο έναντι τιμήματος που δεν καταγράφεται πουθενά, γεωτεχνικοί υπάλληλοι ασχολούνται και με τη γεωργική παραγωγή, οι κατά κύριο επάγγελμα απασχολούμενοι στα σώματα ασφαλείας εργάζονται ως οδηγοί ταξί ή παρέχουν υπηρεσίες φύλαξης κτλ. Ο κατάλογος μάλλον αρχίζει από το σημείο αυτό παρά τελειώνει.
* Η μακροχρόνια ανεργία
Παράλληλα θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στην καταμέτρηση της παραοικονομίας και η «παραγωγή» που οφείλεται σε άτομα της κατηγορίας «μακροχρόνια άνεργοι». Η Ελλάδα κατέχει τα σκήπτρα μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ σε ό,τι αφορά τη μακροχρόνια ανεργία, η οποία ξεπερνά το 50% του συνόλου της ανεργίας. Αυτό σημαίνει ότι οι μισοί από τους ανέργους αναζητούν - χωρίς να βρίσκουν - μια θέση απασχόλησης, έστω και μερική. Έτσι τουλάχιστον φαίνεται, διότι στην πραγματικότητα οι μισοί σχεδόν από τους μακροχρόνια ανέργους κάπου απασχολούνται με χειρότερους όρους από άλλους εργαζομένους διότι είναι περισσότερο ευάλωτοι.
* Ο αγροτικός τομέας
Στον αγροτικό τομέα η παραοικονομία καλύπτει το 35% του συνόλου της γεωργικής οικονομίας, έναντι του 40% που ήταν πριν από λίγα χρόνια. Αυτό υποστηρίζουν αρμόδιοι, όπως ο πρόεδρος της κορυφαίας αγροτοσυνεταιριστικής οργάνωσης, της ΠΑΣΕΓΕΣ, κ. Τζ. Καραμίχας, αλλά το πιθανότερο είναι να διακινούνται προϊόντα και να παρέχονται υπηρεσίες σε πολύ υψηλότερο βαθμό. Ο κ. Καραμίχας δηλώνει μιλώντας στο «Βήμα» ότι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αγροτικού τομέα που αποδεικνύει το μεγάλο μέγεθος της παραοικονομίας είναι η ψαλίδα μεταξύ των τιμών παραγωγού και καταναλωτή, ο οποίος σε βασικά προϊόντα διατροφής πληρώνει σε τετραπλάσιες έως και οκταπλάσιες τιμές σε σχέση με εκείνες που εισπράττουν οι παραγωγοί. Ο κ. Καραμίχας με πρόσφατη επιστολή του προς την ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει επισημάνει ότι η παραοικονομία είναι εκτενής στον αγροτικό τομέα και αυτό διότι οι δομές στο εμπόριο είναι ελλιπείς, ενώ υφίστανται «παντελής έλλειψη κανόνων λειτουργίας, αδιαφάνεια στις συναλλαγές και κερδοσκοπία». Στο πλαίσιο αυτό πρότεινε να διαμορφωθούν κλαδικά μητρώα εμπόρων διακινητών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων και να προσδιοριστεί η θεσμική και οργανωτική λειτουργία των εμπόρων-διακινητών στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Στα προϊόντα που διακινούνται παράνομα (άρα συμβάλλουν στην παραοικονομία και στη φοροδιαφυγή) καταγράφονται κυρίως τα οπωρολαχανικά, το ελαιόλαδο και το κρασί, ενώ σοβαρές καταγγελίες έχουν γίνει και για το βαμβάκι.
Ανεξάρτητα πάντως από το ύψος της παραοικονομίας, γεγονός είναι ένα: όταν καταγράφεται η παραοικονομία σε συγκεκριμένους τομείς και κλάδους, διευκολύνεται τα μέγιστα η πάταξη της φοροδιαφυγής. .
Το κύριο τέχνασμα που χρησιμοποιείται είναι η παραγωγή ενδυμάτων και υποδημάτων σε μικρές, «κρυφές» βιοτεχνίες και οικοτεχνίες (σαν αυτές που καταγράφηκαν ύστερα από σεισμούς στην Ελλάδα) χωρίς παραστατικά και η διοχέτευσή τους στα καταστήματα λιανικών πωλήσεων.
Δύσκολος ο έλεγχος
Θα πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι, παρά τα όσα λέγονται κατά καιρούς, οι κυβερνήσεις δεν είναι και πολύ πρόθυμες να πατάξουν την παραοικονομία, όχι μόνο για ψηφοθηρικούς λόγους, ούτε γιατί είναι πολύ δύσκολο να την ελέγξουν, αλλά διότι η παραοικονομία συμβάλλει στη συμπλήρωση του εισοδήματος των εργαζομένων, ορισμένοι από τους οποίους διαφορετικά θα βρίσκονταν στα όρια της φτώχειας. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι στο υπουργείο Οικονομίας έχουν ωριμάσει πλέον οι σκέψεις ότι στη δημιουργία της παραοικονομίας συμβάλλει και το άδικο φορολογικό σύστημα, αφού χρησιμοποιείται ο ίδιος φορολογικός συντελεστής για κάποιον με εισόδημα 23.000 ευρώ και για κάποιον άλλον με 35.000 ή 50.000 ευρώ κτλ.
Η παραοικονομία εκτείνεται σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες (παράνομες και μη) και κυρίως εντοπίζεται στην παράνομη διακίνηση προϊόντων και στην παροχή υπηρεσιών, αλλά διαφοροποιείται σε έντονο βαθμό από περιφέρεια σε περιφέρεια της χώρας. Για παράδειγμα, στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα οι παραοικονομούντες καταμετρήθηκαν πριν από λίγα χρόνια σε ποσοστό 75%(!) και ακολουθούν η Ανατολική Στερεά με 72%, η Αττική με 38,8% και η Κεντρική Μακεδονία με 15,9%. Τα εξαιρετικά υψηλά ποσοστά των παραοικονομούντων σε ορισμένες περιφέρειες της χώρας αποδεικνύουν ότι η παραοικονομία, από παράνομη πράξη, έχει καταντήσει «θεσμός», γεγονός που σημαίνει ότι πολύ δύσκολα μπορεί να αλλάξει αυτή η νοοτροπία συναλλαγής και να εκριζωθεί το φαινόμενο.
Ένας μεγάλος όγκος της παραοικονομίας παράγεται από τους απασχολουμένους τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα οι οποίοι ασκούν παράλληλα την ίδια δραστηριότητα ή και άλλες δραστηριότητες εκτός του κυρίου επαγγέλματος. Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι γνωστά σε όλους μας: π.χ., καθηγητές και δάσκαλοι παραδίδουν ιδιαίτερα μαθήματα κατ' οίκον, οικονομικοί υπάλληλοι συμπληρώνουν φορολογικές δηλώσεις και παρέχουν φοροτεχνικές συμβουλές σε ιδιώτες και εταιρείες, μηχανικοί παρέχουν έργο έναντι τιμήματος που δεν καταγράφεται πουθενά, γεωτεχνικοί υπάλληλοι ασχολούνται και με τη γεωργική παραγωγή, οι κατά κύριο επάγγελμα απασχολούμενοι στα σώματα ασφαλείας εργάζονται ως οδηγοί ταξί ή παρέχουν υπηρεσίες φύλαξης κτλ. Ο κατάλογος μάλλον αρχίζει από το σημείο αυτό παρά τελειώνει.
* Η μακροχρόνια ανεργία
Παράλληλα θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στην καταμέτρηση της παραοικονομίας και η «παραγωγή» που οφείλεται σε άτομα της κατηγορίας «μακροχρόνια άνεργοι». Η Ελλάδα κατέχει τα σκήπτρα μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ σε ό,τι αφορά τη μακροχρόνια ανεργία, η οποία ξεπερνά το 50% του συνόλου της ανεργίας. Αυτό σημαίνει ότι οι μισοί από τους ανέργους αναζητούν - χωρίς να βρίσκουν - μια θέση απασχόλησης, έστω και μερική. Έτσι τουλάχιστον φαίνεται, διότι στην πραγματικότητα οι μισοί σχεδόν από τους μακροχρόνια ανέργους κάπου απασχολούνται με χειρότερους όρους από άλλους εργαζομένους διότι είναι περισσότερο ευάλωτοι.
* Ο αγροτικός τομέας
Στον αγροτικό τομέα η παραοικονομία καλύπτει το 35% του συνόλου της γεωργικής οικονομίας, έναντι του 40% που ήταν πριν από λίγα χρόνια. Αυτό υποστηρίζουν αρμόδιοι, όπως ο πρόεδρος της κορυφαίας αγροτοσυνεταιριστικής οργάνωσης, της ΠΑΣΕΓΕΣ, κ. Τζ. Καραμίχας, αλλά το πιθανότερο είναι να διακινούνται προϊόντα και να παρέχονται υπηρεσίες σε πολύ υψηλότερο βαθμό. Ο κ. Καραμίχας δηλώνει μιλώντας στο «Βήμα» ότι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αγροτικού τομέα που αποδεικνύει το μεγάλο μέγεθος της παραοικονομίας είναι η ψαλίδα μεταξύ των τιμών παραγωγού και καταναλωτή, ο οποίος σε βασικά προϊόντα διατροφής πληρώνει σε τετραπλάσιες έως και οκταπλάσιες τιμές σε σχέση με εκείνες που εισπράττουν οι παραγωγοί. Ο κ. Καραμίχας με πρόσφατη επιστολή του προς την ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει επισημάνει ότι η παραοικονομία είναι εκτενής στον αγροτικό τομέα και αυτό διότι οι δομές στο εμπόριο είναι ελλιπείς, ενώ υφίστανται «παντελής έλλειψη κανόνων λειτουργίας, αδιαφάνεια στις συναλλαγές και κερδοσκοπία». Στο πλαίσιο αυτό πρότεινε να διαμορφωθούν κλαδικά μητρώα εμπόρων διακινητών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων και να προσδιοριστεί η θεσμική και οργανωτική λειτουργία των εμπόρων-διακινητών στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Στα προϊόντα που διακινούνται παράνομα (άρα συμβάλλουν στην παραοικονομία και στη φοροδιαφυγή) καταγράφονται κυρίως τα οπωρολαχανικά, το ελαιόλαδο και το κρασί, ενώ σοβαρές καταγγελίες έχουν γίνει και για το βαμβάκι.
Ανεξάρτητα πάντως από το ύψος της παραοικονομίας, γεγονός είναι ένα: όταν καταγράφεται η παραοικονομία σε συγκεκριμένους τομείς και κλάδους, διευκολύνεται τα μέγιστα η πάταξη της φοροδιαφυγής. .
